Mediacje w Chinach

Dzisiaj mniej lub bardziej oficjalnie otwieram kącik historii ADR. Mediacja jest fascynującą dziedziną, ale istnieje przecież nie od dziś. Zapraszam dzisiaj moich drogich Czytelników do podróży na daleki wschód – do Chin.

    Za czasów panowania dynastii Ming i Quing spory były rozstrzygane na ogół przez krewnych, oraz przywódców danych społeczności poprzez mediację, zamiast drogi sądowej. Pierwsze mianowanie mediatora na urzędnika państwowego ma miejsce dopiero w roku 100 p.n.e., za panowania dynastii Zhou, oraz rozpowszechniony za panowania dynastii Qin. W okresie dynastii Song (od X do XIII w.) prowadzenie mediacje zostało w dużej mierze przejęte przez państwowych mediatorów. Silna preferencja na rzecz mediacji  utrzymywała się aż do końca rządów dynastii Qing w 1911 r. Po powstaniu Republiki Ludowej Chin w 1949 systemy sądownictwa tradycyjnego i polubownego rozwijały się wspólnie. W 1982 r. chińska konstytucja przywróciła Ludowe Komitety ds. Mediacji, których zadaniem było prowadzenie mediacji w Chinach w zakresie spraw społecznych oraz pracowniczych[1]. System ten trwa do dzisiaj[2].

    Podstawy mediacji w Chinach oparte są na filozofii konfucjańskiej oraz myśli maoistycznej. Wdrożone do mediacji zasady konfucjanizmu opierają się na rozwiązywania sporów prywatnie, obowiązku zachowania naturalnej harmonii społecznej oraz na poszanowaniu wartości kompromisu. Według nich proces sądowy nie jest najwyższym osiągnięciem chińskiej cywilizacji, a raczej niepożądaną koniecznością. Co więcej postępowanie przed sądem było postrzegane jako dyshonor, nawet dla strony z uzasadnionymi roszczeniami. Pozew sam w sobie symbolizował naruszenie naturalnej harmonii, która powinna funkcjonować w społeczeństwie. Prawo wspierane przez środki przymusu było nieczyste w oczach konfucjanistów. W ich opinii spory powinny być rozstrzygane nie przez narzuconą siłę, ale przez perswazję bazującą na zasadach moralnych. Samo zaangażowanie się w pozwy sądowe miało prowadzić do bezwstydnego skupienia się na potrzebach jednostki, z pominięciem interesów całego społeczeństwa[3]. Pod rządami Mao, w teorii, te same zasady miały być stosowane do sprawowania rządów oraz promowania społecznej harmonii.

[1] Jinfan Zhang , The Tradition and Modern Transition of Chinese Law, Pekin  2014, str 439 – 452

[2] J. T. Barret, A history …; San Francisco 2004, s. 6

[3] California Law Review, Volume 54 | Issue 3 Article 2, August 1966, Chinese Mediation on the Eve of Modernization, Jerome Alan Cohen