Do zagadnienia, co wybrać – czy postępowanie mediacyjne w toku postępowania sądowego, czy zakończenie sporu orzeczeniem sądu, można podchodzić w różny sposób. Przedstawię jeden, moim zdaniem, najbardziej wymierny, czyli finansowy.
Od 21 sierpnia 2019 r. nastąpiła zmiana ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 755[1]). Dotyczyła ona m.in. wysokości opłat od pisma, czyli przykładowo pozwu, czy apelacji. W sprawach majątkowych opłata, co do zasady[2], uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia. W sprawach o roszczenia niemajątkowe opłata jest opłatą stałą.
Problem przedstawię na przykładzie. Przyjmijmy, że wartość przedmiotu sporu w sprawie o zapłatę wynosi 100.000 zł[3] i dokonajmy porównania kosztów sądowych, w sytuacji zakończenia sprawy orzeczeniem sądu,. Zgodnie z art. 13 ust. 2 u.k.s.c. opłata od pozwu wyniesie 5.000 zł.
W toku postępowania sądowego sąd może skierować strony do mediacji[4]. Przyjmijmy wersję, że po skierowaniu sprawy do mediacji, w jej toku, dojdzie do zawarcia ugody przed mediatorem.
Jakie wówczas koszty poniosą strony tego postępowania?
Wynagrodzenie mediatora w tym postępowaniu mediacyjnym, to kwota 1.000 zł. Do tego doliczyć należy wydatki mediatora (dojazdy na spotkania mediacyjne, najem lokalu, koszty korespondencji), przeciętnie w kwocie 140 zł plus dojazd. Łącznie trochę ponad 1.140 zł.
W przypadku zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem przez sąd, zwracana jest powodowi opłata od pozwu. W jakiej części, zależy od etapu postępowania sądowego, w toku którego zostanie zawarta ugoda przed mediatorem. Jeżeli nastąpi to po rozpoczęciu rozprawy, sąd zwróci powodowi ¾ opłaty, czyli 3.750 zł (art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. a).
Jeżeli natomiast ugoda przed mediatorem zostanie zawarta przed rozpoczęciem rozprawy, to sąd zwraca powodowi całą uiszczoną opłatę od pozwu (art. 79 ust. 1 lit. h w zw. z art. 79 ust. 2 lit. a contrario u.k.s.c.).
Zestawmy powyższe dane:
| Rodzaje i wysokość kosztów w postępowaniu | Postępowanie sądowe ze skierowaniem stron do mediacji przed rozpoczęciem rozprawy | Postępowanie sądowe ze skierowaniem stron do mediacji po rozpoczęciu rozprawy | Postępowanie sądowe bez skierowania stron do mediacji |
| Opłata sądowa od pozwu | 0 zł | 1.250 zł | 5.000 zł |
| Wynagrodzenie mediatora | 1.000 zł | 1.000 zł | 0 zł |
| Wydatki mediatora | około 140 zł | około 140 zł | 0 zł |
| Suma | 1.140 zł | 2.390 zł | 5.000 zł |
Rachunek wydaje się prosty.
Do powyższego należy dodać jeszcze garść dalszych informacji:
- Mediator pobiera wynagrodzenie (łącznie z kwotą poniesionych wydatków bezpośrednio od stron) – art. 1835 §1 k.p.c..
- Możliwym jest wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym w zakresie obejmującym wynagrodzenie mediatora (art. 1835 §2 k.p.c. w zw. z art. 102 ust. 1 u.k.s.c.).
- Koszty mediacji zaliczane są do niezbędnych kosztów procesu – art. 981 §1 k.p.c..
- Jeżeli postępowanie cywilne zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji [prywatnej], która nie została zakończona ugodą albo w ciągu trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody przez sąd, do niezbędnych kosztów procesu zalicza się także koszty mediacji w wysokości nieprzekraczającej czwartej części opłaty [od pozwu] – art. 981 §2 k.p.c..
- Jeżeli strona, w toku postępowania, bez usprawiedliwienia, nie stawiła się na posiedzenie mediacyjne, pomimo wcześniejszego wyrażenia zgody na mediację, sąd może, niezależnie od wyniku sprawy, włożyć na tę stronę obowiązek zwrotu kosztów w części wyższej, niż nakazywałby to wynik sprawy, a nawet zwrotu kosztów w całości – art. 103 §3 pkt 2 k.p.c..
- Koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej – art. 1041 k.p.c..
- W sprawach, w których powód przed wytoczeniem powództwa wziął udział w mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację zgodnie k.p.c. (…) opłata stała lub stosunkowa od pozwu podlega obniżeniu o dwie trzecie, nie więcej jednak niż o 400 złotych – art. 13 e u.k.s.c..
[1] dalej u.k.s.c.
[2] wyjątki znajdujemy przykładowo w art. 15 oraz art. 39-41 tej ustawy
[3] przy założeniu, że żadna ze stron nie zaskarży orzeczenia, które zapadnie w pierwszej instancji, czyli, że nie będzie dalszych kosztów – postępowania apelacyjnego, czy też kasacyjnego
[4] na każdym etapie postępowania
Niniejszy artykuł jest autorstwa s.s.a. w stanie spoczynku, Doroty Gierczak
Jesteś w konflikcie? Poszukujesz pomocy ze swoim sporem? Skontaktuj się z mediatorem. Zapraszamy do kontaktu telefonicznego od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10 do 17 (691 499 250), tudzież całodobowo do kontaktu mailowego (mediacje.gierczak@wp.pl).