W obszarze wszystkich dostępnych, a jednocześnie polubownych metod rozwiązywania konfliktów mediacja wyróżnia się jako skuteczna i wszechstronna metoda rozwiązywania sporów. U podstaw skutecznej mediacji leży podstawowa zasada, która działa jak katalizator pozytywnych wyników: szacunek. Nie można nie doceniać siły szacunku w mediacji – jest to kamień węgielny sprzyjający zrozumieniu, empatii i współpracy między stronami. W tym artykule zagłębiamy się w znaczenie szacunku w mediacji, badając, w jaki sposób tworzy on środowisko sprzyjające polubownemu rozwiązywaniu konfliktów.
Istota szacunku w mediacji
Szacunek jest podstawą skutecznej mediacji. Obejmuje uznanie godności, punktu widzenia i praw każdej strony zaangażowanej w spór – już nasza Konstytucja w art. 30 mówi nam, że “Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.” Nie inaczej jest i musi być podczas mediacji. Kiedy w proces mediacji zostanie wdrożona zasada wzajemnego szacunku, to nadaje ton otwartej komunikacji i promuje poczucie równości. To z kolei stanowi podstawę do rozkwitu zaufania.
Mediacja w dużym stopniu opiera się na skutecznej i otwartej komunikacji w celu wypełnienia wznowienia, czy też naprawienia, naderwanej komunikacji pomiędzy stronami. Szacunek tworzy bezpieczną przestrzeń, w której ludzie czują się swobodnie, wyrażając swoje obawy, potrzeby i punkty widzenia, bez obawy przed odrzuceniem, krytyką, czy jakimikolwiek innymi reperkusjami interpersonalnymi. Nie można oczywiście tego potraktować jako brak konsekwencji za to, co mówimy – mam raczej na myśli bezpieczeństwo wyrażania własnych myśli i swobodę ich omawiania w atmosferze wzajemnego, obustronnego szacunku wszystkich zaangażowanych w ten proces osób. Ułatwia to swobodny przepływ informacji, umożliwiając mediatorom odkrywanie podstawowych problemów i pracę w kierunku zrównoważonych rozwiązań.
Szacunek zachęca mediatorów i strony sporu do aktywnego słuchania, podjęcia prób zrozumienia cudzych stanowisk i wzajemnej empatii. Rozpoznając różne punkty widzenia, uczestnicy zyskują wgląd w motywacje i emocje napędzające konflikt. To empatyczne zrozumienie często toruje drogę do nieco bardziej twórczego niż zwykle, rozwiązywania problemów, które odnoszą się do pierwotnych i wtórnych przyczyn sporu, gdzie podczas mediacji staramy się oczywiście unikać generowania tych drugich.
Kiedy strony są traktowane z szacunkiem, zarówno przez mediatora, jak i siebie nawzajem, jest bardziej prawdopodobne, że zaangażują się we wspólne rozwiązywanie problemów, a nie taktykę wzajemnego obwiniania się i pretensji. Zachowanie pełne szacunku sprzyja atmosferze, w której uczestnicy czują się doceniani i zrozumiani, co prowadzi do zbiorowego zaangażowania w znajdowanie rozwiązań korzystnych dla obu stron.
Korzyści z włączenia szacunku do mediacji
Włączenie szacunku do procesu mediacji przynosi wiele korzyści, które przyczyniają się do jego sukcesu:
Utrzymanie relacji: mediacja oparta na szacunku umożliwia stronom zachowanie status quo lub nawet naprawę relacji, co może mieć kluczowe znaczenie w przypadkach, w których konieczna jest ciągła interakcja, np. w przypadku partnerstwa biznesowego lub rodziny – nawet takiej po rozstaniu partnerów, których może łączyć wspólne dziecko.
Wzmocnienie pozycji i odpowiedzialność: szacunek upoważnia uczestników do przejęcia odpowiedzialności za proces rozwiązywania sporów. Kiedy strony aktywnie uczestniczą w opracowywaniu rozwiązań, bardziej inwestują w wyniki i chętniej się do nich zastosują. Sama odpowiedzialność też pozwala na uniknięcie propozycji chwilowych i późniejszego wycofywania się z nich pod wpływem emocji czy braku szacunku drugiej strony.
Oszczędność czasu i kosztów: mediacja oparta na szacunku jako zasadzie przewodniej często prowadzi do szybszych rozwiązań w porównaniu z długimi sporami prawnymi. Ta efektywność nie tylko oszczędza czas, ale także zmniejsza obciążenie finansowe związane z przedłużającymi się sporami.
Budowanie trwałych porozumień: ugowy powstałe w wyniku mediacji opartej na szacunku mają większą szansę na trwałość w miarę upływu czasu. Kiedy uczestnicy czują, że ich obawy zostały wysłuchane i rozpatrzone z szacunkiem, bardziej angażują się w wynik i są bardziej skłonni do wywiązywania się ze swoich zobowiązań.
Wniosek
Szacunek w mediacji wykracza poza zwykłą powierzchowną uprzejmość – to siła napędowa, która przekształca konflikty w możliwości rozwoju, wyjaśnienia wzajemnych różnic i wzajemnego zrozumienia. Wspierając otwartą komunikację, empatię i współpracę, szacunek pozwala na odkrycie wspólnej płaszczyzny i opracowanie trwałych rozwiązań. Mediatorzy, dla których priorytetem jest szacunek, tworzą środowisko, w którym strony mogą odłożyć na bok dzielące ich różnice, pracować nad wzajemnym rozwiązaniem i wyjść z konfliktu z nowo odkrytym szacunkiem dla procesu i siebie nawzajem.
W świecie, w którym konflikty często wynikają z nieporozumień i różnych perspektyw, sztuka mediacji oparta na budowaniu ma moc zapewniania bardziej harmonijnego współistnienia w każdym sporze.
________________________________________________________________________________________________
Chcesz się więcej dowiedzieć o umiejętnościach mediatora i jego pracy? Zapraszamy do lektury naszego podręcznika:
PorozmawiajMY – Podręcznik o Mediacji [z komentarzem i wzorami]